Uzmandan yatırımcılara uyarı: Borsa kumar değildir, at yarışı gibi tüyolarla yatırım yapılamaz.
Borsa İstanbul, ekim ayının ilk haftasına kadar dünyanın en karlı borsalarından biriydi. Ancak Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik ağır füze saldırısıyla başlayan çatışmalar ve ardından İsrail’in tarihte benzeri görülmemiş boyutlardaki insanlık dışı karşı saldırısı Borsa’yı olumsuz etkiledi. Hisse senedi yatırımcıları da kısa sürede kayıplara uğrarken, çatışmanın bölgesel bir savaşa dönüşmesi endişesi sürüyor.
Borsada neler oluyor? Böyle bir dönemde ne yapmalı? Böyle bir ortamda hisse senedi yatırımcıları nasıl hareket etmelidir?
Su sorusunun cevabını Ekonomi Gazetecisi Sadi Özdemir’den aldık. Özdemir,
Yatırımcının kararları
Özdemir, jeopolitik risklerin yoğun olduğu bir ortamda yatırımcıların karar alırken seçeneklerini şöyle sıraladı:
Aralarında Warren Buffett ve Marc Mobius gibi isimlerin de bulunduğu dünyanın en büyük hisse senedi yatırımcıları; Günlük alım-satım veya haftalık veya aylık kısa vadeli yatırımcı olmanın genellikle tasarruf sahiplerinin para kaybetmesine neden olduğunu söylüyor. Hatta günlük işlem yapanlarla uzun vadeli yatırımı tercih edenleri karşılaştıran yıllar süren analizlerde, uzun vadeli yatırımcıların genel olarak daha fazla kazandığı görülüyor. Bu nedenle savaş gibi önemli bir gelişmenin içinde kalanlar iki şey yapabilirler. Ya zararı kabul edin ve hisselerinizi satın, paranızı çekin ve borsanın daha da düşmesi durumunda daha düşük fiyatlardan hisse satın alın. Ya da hiçbir savaşın ya da krizin çok uzun sürmeyeceğini düşünerek en az 2 yıl uzun vadeli yatırımcı gibi davranıp hisse senedini bekleyip son gülen taktiğini uygulamak.
“Tasarrufçılar hisse senedi satın aldıklarında her gün fiyatı izlemeye başlarlar.”
Sadi Özdemir, yatırımların panik içinde hareket ettiğini, her gün hisse takibi yerine sabır göstermeleri halinde gayrimenkul yatırımcılarından faydalanabileceklerini belirterek şu örneği verdi:
Düşünün, arsa ya da gayrimenkul yatırımcısı olduğunuzda genellikle 5 ila 10 yıl bekleyen tasarruf sahipleri, hisse alırken her gün fiyatı takip etmeye başlıyor, bir süre sonra korkup hisselerini satıyor. Arsa ve gayrimenkul yatırımları için gereken sürenin yarısı kadar bile sabırlı davranırlarsa birikimlerinin çoğu zaman servete dönüşebileceği ortaya çıktı.
“Küçük yatırımcılar panik halinde”
Gelelim savaş ve büyük ekonomik kriz gibi gelişmelerin dışında daha normal zamanlarda borsa yatırımcısı ne yapmalıdır sorusunun cevabına. Burada da yatırımcı psikolojisi nedense kısa vadede işliyor. Büyük fonlar ve daha profesyonel büyük yatırımcılar kısa vadeli hareket ederek hisse senedi yatırımlarından para kazanabilirler. Küçük yatırımcılar çoğu zaman bu şekilde davranıp para kazanamıyorlar.
Piyasadaki bazı manipülatörler tarafından soygun
Piyasada küçükler de bazı manipülatörler tarafından soyguna maruz kalıyor. Borsada spekülasyon yasaldır ancak manipülasyon suçtur. Çünkü spekülatör gerçek verilere dayalı bir şeye inanır ve bunu varsayarak yatırım yapar, ancak manipülatör bazı gerçek dışı hikayeler uydurup bunları farklı formüllerle etrafa yayar.
Sosyal medya üzerinden tuzak
Örneğin son yıllarda sosyal medyada bireysel ya da grup halinde gerçek olmayan haberler yayan, borsa listeleri yayınlayan gerçek ya da takma isimli kişiler ortaya çıktı. Bunlar genellikle Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından dikkatle izlenmekte ve cezalandırılmaktadır. Ancak vatandaşlar her zaman bunlara kanıyor ve paralarını kaybediyor.
Manipülatörler nasıl çalışır?
Bu yöntem şu şekilde çalışır: Manipülatör öncelikle bir veya birkaç hissenin büyük bir kısmını satın alır. Bazen kendi adı altında değil de çete gibi farklı isimler altında alıyor. Sonra o hisselerin 1 ay veya 3 ay içerisinde 3, 5, 10 kat değer kazanacağını iddia ediyor. İddiasını yanlış bilgilerle destekleyerek sosyal medyada ya da dedikodu gruplarında yayıyor. Hisse satın alma talebi olduğunda hisse artar. Bu yükseliş sırasında manipülatör hisseyi yüksek fiyattan satmaya başlar ancak bu arada hissenin yükselmeye devam edeceği yalanını yaymaya devam eder. En düşük fiyattan aldığı tüm hisseleri çok iyi fiyatlara elden çıkarır ve bir süre sonra herkes o hisse hakkında söylenenlerin yalan olduğunu anlar ve herkes panik içinde satış yapmaya başlar ve hissenin fiyatı çöker. Kazanan manipülatör, kaybeden ise ona inanan ve her seviyeden pay alan kişidir. Elbette hisseleri ucuza alıp biraz daha yüksek fiyata satanlar da olabilir.
Yatırımcıya fayda sağlamanın yolu
Özdemir, konuşmasının sonunda yatırımcılara şöyle seslendi:
Sonuç olarak hisse senedi yatırımcısının borsaya gelmesinin en faydalı yolu gerçek bilgileri değerlendirmek, gerekirse yatırım danışmanlarına danışmak ve mutlaka orta-uzun vadeli yatırımcı olmayı planlamaktır.
“Partner olacağınız firmayı çok iyi araştırmalısınız.”
Borsa kumar değildir, at yarışı gibi tüyolarla yatırım yapılmaz. Hisse senetleri ‘şirketlere ortaklık’ anlamına gelir, ortaklık yapacağınız şirketi iyice araştırıp, güveniyorsanız yatırım yapmalısınız.
